پیش‌بینی رفتار اخلاقی بر اساس بهزیستی روان‌شناختی و نگرش به زمان: نقش واسطه‌ای خود فراروی و ارزش‌های بنیادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 Ph.D. in educational psychology, Faculty of Economic and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.

2 Associate professor, Department of Psychology, Faculty of Economic and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.

چکیده

مقدمه: این پژوهش با هدف پیش‌بینی رفتار اخلاقی بر اساس بهزیستی روان‌شناختی و نگرش به زمان با توجه به نقش واسطه‌ای خودفراروی و ارزش‌های بنیادی انجام شد.
روش‌ کار: جامعه آماری این پژوهش توصیفی و همبستگی را کلیه دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا شهر همدان در سال تحصیلی 98-1397 تشکیل می‌دهند. حجم نمونه 372 نفر بود که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه های بهزیستی روانشناختی (داینر و همکاران، 1985)، نگرش به زمان (ملو و ورل، 2010)، خودفراروی (لوینسون و همکاران، 2005)، مقیاس رفتار اخلاقی محقق ساخته و مقیاس ارزش های بنیادی (جیسون و همکاران، 2001) بودند. داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS-25 و LISREL به روش تحلیل مسیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که مدل پیشنهادی برازش خوبی با داده‌های تجربی دارد (95/0 GFI=، 98/0=IFI، 95/0=CFI). نتایج نشان داد که خودفراروی و ارزش‌های بنیادی به‌طور معنی‌داری رابطه بین رفتار اخلاقی، بهزیستی روان‌شناختی و نگرش به زمان را میانجیگری می‌کنند (01/0>P). نگرش به زمان و بهزیستی روانشناختی با میانجیگری خودفراروی و ارزش های بنیادی به طور معناداری بر رفتار اخلاقی تأثیر می گذارد.
نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های این پژوهش، احتمال انجام رفتار اخلاقی توسط افراد دارای بهزیستی روان‌شناختی و نگرش مثبت به زمان، زمانی قابل پیش‌بینی است که افراد ارزش‌های بنیادی داشته باشند و در مورد آن‌ها آگاه باشند. همچنین لازم است که این افراد به مرتبه ای از خودفراروی رسیده باشند. ارزش و خودفراروی رفتار اخلاقی را با بهزیستی روانی و نگرش به زمان پیوند می دهد و امکان رفتار اخلاقی را در موقعیت های اجتماعی تسهیل می کند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. Ellemers N, Van Der Toorn J, Paunov Y, Van Leeuwen T. The psychology of morality: A review and analysis of empirical studies published from 1940 through 2017. Pers Soc Psychol Rev 2019; 23(4): 332-66.
  2. He P, Jiang C, Xu Z, Shen C. Knowledge hiding: current research status and future research directions. Front Psychol 2021; 12: 748237.
  3. He P, Shen C, Zhao H, Jiang C. Editorial: Moral emotion, moral cognition, and (im) moral behavior in the workplace. Front Psychol 2023; 14: 1232652.
  4. Farhadi M, Delfan Beiranvand A. Designing a model for predicting moral behavior based on parenting styles and ego strength: The mediating role of the self-transcendence structure. Journal of fundamentals of mental health 2023; 25(1): 17-26.
  5. Mohagheghi M, Farhadi M, Rashid KH, Delfan Beiranvand A. Predicting moral behavior based on moral intelligence and personality traits: The mediating role of the structure self-transcendence. Journal of fundamentals of mental health 2021; 23(4): 273-84.
  6. Delfan Beiranvand A, Rashid K, Yaghoobi A, Kordnoghabi R. [Predictors of adolescents' moral behavior based on moral attitude, moral identity, benefit and cost]. Journal of psychological sciences 2023; 21(119): 2145-63. (Persian)
  7. Delfan Beiranvand A, Rashid Kh, Yaghoubi A, Kordnoghabi R. Facilitating and preventing factors in moral and immoral behaviors based on the implicit theories of the Iranian people: The role of benefit and costs. Journal of fundamentals of mental health 2022; 24(3): 195-212.
  8. Delfan Beiranvand A, Rashid K. [Development, validation, reliability and normalization of benefit and cost scales: As a factor to explain why moral Behaviors are performed or not performed in various life situations]. Moral reflections 2022; 3(3): 115-49. (Persian)
  9. Delfan Beiranvand A, Rashid K. [Developing, validation, reliability and normalization of Moral Attitude Scale among adolescents]. Psychological methods and models 2022; 13: 71-92. (Persian)
  10. Delfan Beiranvand A, Bayat A. [The relationship between moral behavior and identity: Mediating role of psychological and situational benefit]. Journal of transcendent education 2022; 2(1): 35-47. (Persian)
  11. Delfan Beiranvand A, Bayat A. [The mediating role of perception of social interaction in the relationship between moral behavior and identity dimensions among students]. Education 2022; 2(2): 17-30. (Persian)
  12. Delfan Beiranvand A, Bayat A. The relationship between moral behavior and happiness: Mediating role of basic psychological needs. Proceeding of the 6th International Conference on Educational Psychology Psychoeducational Interventions, 2022.
  13. Dhanabhakyam M, Sarath M. Psychological wellbeing: A systematic literature review. International journal of advanced research in science, communication and technology 2023; 3(1): 603-7.
  14. Anagnostopoulos F, Griva F. Exploring time perspective in Greek young adults: Validation of the Zimbardo Time Perspective Inventory and relationships with mental health indicators. Soc Indic Res 2012; 106: 41-59.
  15. Mello ZR, Worrell FC. The adolescent time inventory: Preliminary technical manual. Berkeley: Colorado Springs, CO; 2010.
  16. Oyserman D. Psychology of values. In: Wright JD. (editor). International encyclopedia of the social and behavioral sciences. 2nd Oxford: Elsevier; 2015: 36-40.
  17. Jason LA, Reichler A, King C, Derryk M, Camacho J, Marchese W. The measurement of wisdom: A preliminary effort. J Community Psychol 2001; 29: 585-98.
  18. Worth P, Smith MD. Clearing the pathways to self-transcendence. Front Psychol 2021; 12: 648381.
  19. Mitchell MS, Reynolds SJ, Treviño LK. The study of behavioral ethics within organizations: A special issue introduction. Pers Psychol 2020; 73(1): 5-17.
  20. Hidayah R. Students’ self-adjustment, self-control, and morality. Journal of social studies education research 2021; 12(1): 174-93.
  21. Ellemers N, van Nunspeet F. Neuroscience and the social origins of moral behavior: How neural underpinnings of social categorization and conformity affect every day moral and immoral behavior. Curr Dir Psychol Sci 2020; 29(5): 513-20.
  22. Hendy NT, Montargot N. Understanding academic dishonesty among business school students in France using the theory of planned behavior. The international journal of management education 2019; 17(1): 85-93.
  23. Rimkus LK. A new measure of counterproductive student behavior. East Carolina: East Carolina University; 2012.
  24. Kannan KV. Moral and spiritual intelligence in young gifted and talented students in New Zealand: A teacher perspective. Proceeding of the National Gifted and Talented Conference. Wellington, New Zealand, 2006.
  25. Toda HY, Yamamoto T. Statistical inference in vector auto regressions with possibly integrated processes. J Econom 1995; 66(1-2): 225-50.
  26. Hooman H. [Structural equation modeling using LISREL software]. Tehran: Samat; 2005. (Persian)
  27. Kline RB. Principles and practice of structural equation modeling. New Jersey: Guilford; 2015: 3.
  28. Diener E, Suh EM, Lucas RE, Smith HE. Subjective well-being: Three decades of progress. Psychol Bull 1999; 125: 276-302.
  29. Bayani AA, Koocheky AM, Goodarzi H. [The reliability and validity of the satisfaction with life scale]. Iranian psychologists 2007; 3: 259-65. (Persian)
  30. Bakhshipour R, Dezhkam [A confirmatory factor analysis of the positive affect and negative affect scales (PANAS)]. Journal of psychology 2006; 9(4): 351-65. (Persian)
  31. Rashid Kh, Alizadeh G, Moradi A. [Investigating the relationship between happiness and psychological well-being with attitude to time in students of Bu-Ali Sina University, Hamedan]. Clinical psychology and personality 2017; 15(2): 179-88. (Persian)
  32. Levenson M, Jenninges PA, Aldwin CM, Shiraishi RW. Self-transcendence: conceptualization and measurement. Int J Aging Hum Dev 2005; 60(2): 127-43.
  33. Kordnoghabi R. [Psychology of wisdom]. Tehran: Arjmand; 2019. (Persian)
  34. Kordnoghabi R, Jahan F, Rashid Kh, Rezaei A. [Measuring wisdom in Iran (introduction and validation of three instruments)]. Educational measurement 2015; 6: 187-212. (Persian)
  35. Rezayi Z, Hejazi E, Kareshki H. [The moderating role of empathy in the relationship between moral judgment and moral behavior]. Journal of psychology 2020; 24(2): 167-83. (Persian)
  36. Naeimi Nezamabad M, Vazifehdust H, Abdolvand MA, Khodayari B. [Investigating the role of personality traits and psychological well-being on individuals' moral behavior]. Razi journal of medical sciences 2021; 28(5): 72-9. (Persian)
مجله اصول بهداشت روانی
دوره 25، شماره 5
مهر و آبان 1402
صفحه 317-326

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار