توان پیش‌بینی سبک‌های فرزندپروری ادراک شده و متغیرهای جمعیت‌شناختی بر احساس تنهایی دختران دانش‌آموز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد و مدرس دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی فردوسی مشهد

چکیده

احساس تنهایی، به عنوان حالتی ناخوشایند، پاسخ‌های هیجانی منفی و نارضایتی ادراکی فرد را در روابط اجتماعی‌اش شامل می‌شود. این تجربه‌ نامطلوب و پریشان‌کننده می‌تواند به ناسازگاری‌های شناختی، هیجانی و رفتاری فرد در مرحله نوجوانی منجر شود. شواهد پژوهشی حاکی از وجود رابطه بین سبک‌های فرزندپروری و شایستگی‌های اجتماعی کودکان و نوجوانان است. به همین دلیل، برخی از پژوهشگران، به منظور توان پیش‌بینی احساس تنهایی در نوجوانان، بر مطالعه سبک‌های فرزندپروری (اقتدارمنش، دیکتاتوری و سهل‌گیرانه)، تاکید می‌کنند. از سوی دیگر، برخی نتایج پژوهش‌های مبتنی بر رویکرد بوم شناختی براون فنبرنر نشان داده است که بافت خانوادگی (وضعیت اقتصادی-اجتماعی، تحصیلات والدین و جنسیت کودک)، در درک تحول اجتماعی و احساس تنهایی فرزندان حائز اهمیت است. پژوهش حاضر بر اساس مدل تعاملی، سعی در بررسی توان پیش‌بینی مولفه‌‌های سبک‌های فرزندپروری ادراک شده و متغیرهای جمعیت‌شناختی بر احساس تنهایی دانش‌آموزان دختر نوجوان دارد.
روش کار: روش پژوهش حاضر، همبستگی از نوع رگرسیون چند متغیره گام به گام است. گروه نمونه با توجه به فرمول کرجسی و مورگان (416=n) نفر برآورد و به روش چند مرحله‌ای انتخاب گردید. به منظور گردآوری داده‌‌ها از سه پرسش نامه سبک‌ها و ابعاد فرزندپروری، مقیاس افتراقی تنهایی و پرسش نامه جمعیت‌شناختی استفاده گردید.
نتایج: نتایج به دست آمده بر اساس رگرسیون چندمتغیره گام به گام، نشان دهنده سه مرحله معنی‌دار در پیش‌بینی متغیر وابسته (احساس تنهایی) است. در اولین مرحله، بعد گرمی و حمایت‌گری از سبک فرزندپروری اقتدارمنش، بیشترین رابطه را با متغیر ملاک نشان داد (534/0=R، 000/0=F). در مرحله دوم، دو مولفه سبک فرزندپروری اقتدارمنش ( گرمی- حمایت‌گری و خودمختاری)، بالاترین میزان توان پیش‌بین احساس تنهایی را نشان دادند (556/0=R، 000/0=F). در مرحله آخر، سه متغیر ( بعد گرمی و حمایت‌گری، بعد خودمختاری و پایگاه اقتصادی-اجتماعی) دارای بیشترین توان پیش‌بینی‌کنندگی متغیر وابسته بودند (563/0=R، 000/0=F).
بحث: با توجه به یافته‌های به دست آمده از پژوهش حاضر می توان بیان داشت که سبک فرزندپروری اقتدارمنش، به ویژه دو بعد گرمی و حمایت‌گری و خودمختاری آن؛ و متغیر پایگاه اقتصادی-اجتماعی می‌تواند میزان احساس تنهایی را در دانش‌آموزان دختر کاهش دهد. این نتایج بایستی در سیاست‌گذاری سازمان‌های بهداشت روانی و آموزش والدین و مشاوران بالینی مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها