بررسی آگاهی، نگرش و عملکرد نوجوانان دانش آموز در مورد اکستازی در مراکز پیش دانشگاهی زاهدان

سوء­مصرف مواد یکی از مشکلات بزرگ رفتاری در جامعه­ی امروز بشری است، به طوری که سازمان بهداشت جهانی از آن به عنوان رویدادی نگران­کننده در جهان یاد کرده است (1). اعتیاد به مواد مخدر خانمان­سوز است اما مشکل­سازتر از آن اعتیاد به داروها و مواد شادی­بخش است. بی­شک برخی از نوجوانان وجوانان بدون داشتن آگاهی کافی، از این قرص­ها به عنوان پایان­دهنده­ی غم­های­شان استفاده می­کنند که متاسفانه آمارها در کشور نشانگر عمق این فاجعه است (2). از میان گروه­های سنی در معرض خطر، نوجوانان به دلایل خاص سنی از جمله ایجاد موقعیتی برای به چالش­کشاندن احساسات خودمحوری، نمایش حس استقلال، به دست آوردن جواز ورود به گروه همسالان و تسکین تنش­های دوران رشد، برای گرایش به این امر مستعدتر هستند و این امر موجب بروز مشکلاتی از جمله بزه­کاری، اشاعه­ی مصرف مواد در گروه همسالان، مشکلات تحصیلی، خودکشی و تداوم مصرف در بزرگسالی می­شود (1).

سوءمصرف دارو و مواد را می­توان با بیانی ساده به هر گونه استفاده از داروها یا مواد به منظور تغییر خلق اطلاق کرد. تنها داروهای غیر مجاز نیستند که مورد سوءمصرف واقع می­شوند بلکه موادی چون الکل، داروهای تجویز شده توسط پزشکان، حلال­ها، سیگار وحتی قهوه نیز چنان­چه در میزان زیان­بار مصرف شوند، مشمول تعریف سوءمصرف مواد و داروها خواهند شد. با وجود تلاش­های گوناگون در عرصه­های آموزشی، بهداشتی و قضایی جهت پیشگیری از سوء­مصرف مواد، این امر هم­چنان در میان نوجوانان به صورت یک معضل حل نشده باقی مانده است (3). در سنین بلوغ، نوجوانان به طور رایجی به سوء­مصرف مواد روی می­آورند. عوامل مختلفی چون سن، جنس، نژاد و ملیت، اعتقادات مذهبی، در دسترس بودن مواد، نگرش اجتماع نسبت به سوءمصرف مواد، موقعیت جغرافیایی، فشار گروه همسالان و وجود یک فرد معتاد در خانواده­ی نوجوان از دلایل گرایش به سوءمصرف مواد در این گروه سنی است (1). اکستازی یکی از مشهورترین مواد
روان­گردان رایج در بین جوانان امروزی است. ان­-متیل-3 و4 متیلن دی­اکسی مت­آمفتامین (ام دی ام آ)، مشهور به اکستازی یکی از مشقات حلقه­ای آمفتامین است که به طور تفریحی جهت کسب احساس سرخوشی، افزایش انرژی، افزایش حس اعتماد به نفس و مقاصد دیگر مورد استفاده قرار می­گیرد (4). این دارو در سال 1912 در آزمایشگاه مرک کشورآلمان تولید و در دهه­ی هفتاد، اثرات درمانی بالقوه­ی آن در ایالات متحده­ی آمریکا کشف شد و پزشکان شروع به تجویز آن برای بیماران خود نمودند تا آن­که در سال 1985 اکستازی برای پر کردن اوقات فراغت و مقاصد تفریحی مورد استفاده قرار گرفت. در همان سال مصرف آن در آمریکا ممنوع شد (5). اکستازی از مواد مخدر صنعتی محسوب شده ودارای خواص تحریک­کنندگی دستگاه عصبی و توهم­زایی است و به لحاظ ساختمان و اثرات، مشابه آمفتامین­ها و داروهای توهم­زا می­باشد. آمفتامین­ها سرعت فعالیت سیستم اعصاب را افزایش داده و به همین دلیل به انرژی­زایی شهرت دارند (2).

مطالعات انجام شده، حاکی از افزایش سوءمصرف این دارو می­باشند. مطالعه­ای که در استرالیا انجام شد، نشان داد که میزان استفاده از اکستازی در افراد بالای چهارده سال از 8 درصد در سال 1995 به 11 درصد در سال 2001 رسیده است. این آمارها نشان می­دهند که در بین دانش­آموزان سال آخر دبیرستان میزان سوءمصرف اکستازی از 8 به 11 درصد رسیده و از هر 9 دانش­آموز، یک نفر آن را تجربه کرده است. اکثر مصرف کنندگان اکستازی در جهان در گروه سنی 18 تا 25 سال و پس از آن در گروه سنی 12 تا 17 سال قرار دارند (6). سوءمصرف این دارو موجب بروز اثرات ناگواری از جمله هیپرترمی، خشکی دهان، تاکی­کاردی، تهوع، اضطراب، اختلالات خواب و افسردگی می­گردد. حتی یک بار استفاده از این دارو ممکن است موجب مرگ شود. خطر مرگ پس از اولین استفاده از این دارو، از یک مورد در هر 2000 مصرف کننده تا یک مورد در هر 50000 متفاوت است (3). متاسفانه استفاده از اکستازی در یکی دو سال گذشته در ایران نیز رایج شده و در اشکال مختلف و به فرم­ها، اسامی و رنگ­های گوناگون و حتی با قیمت­های بسیار اندک در بازارهای مخفی یافت می­شود. مطالعه­ای با عنوان بررسی میزان آگاهی و نگرش دانشجویان دانشگاه­های بیرجند نسبت به قرص­های اکستازی در سال تحصیلی 84-83 توسط معاشری و همکاران در سال 1384 انجام شد که در بررسی میزان آگاهی دانشجویان، 6/63 درصد در سطح ضعیف، 4/29 درصد در سطح متوسط و فقط 7 درصد در سطح بالایی قرار داشتند. 6/13 درصد از دانشجویان این قرص­ها را دیده و فقط 3/4 درصد از این قرص­ها استفاده کرده بودند. دست­اندرکاران معتقدند که بیشترین مصرف­کنندگان این دارو در ایران جوانانی هستند که در مهمانی­های شبانه در شمال شهر تهران شرکت می­کنند. گزارشاتی نیز از مصرف اکستازی در استان­های گیلان، مازندران، فارس، هرمزگان وکیش موجود است (7). در استان سیستان و بلوچستان با مراجعه به پزشکی قانونی زاهدان و کسب اطلاعات، عنوان نمودند که افرادی که با مسمومیت با اکستازی مراجعه می­نمایند، زیاد هستند، اما چون در آزمایشات درخواستی که به آزمایشگاه­های کرمان فرستاده می­شود، این ماده تجزیه نمی­شود، آمار دقیقی از این مورد در دسترس
نمی­باشد. بنا بر این باید به دنبال راهکارهای دیگری برای کنترل این معضل بزرگ بود، زیرا امروزه با وجود تحولات عمیق فرهنگی و تغییر در شیوه­های زندگی، بسیاری از افراد در رویارویی با مشکلات زندگی روزانه فاقد توانایی­های ضروری و اساسی می­باشند و همین امر یکی از دلایل آسیب­پذیری آنان در برابر مشکلات به شمار می­آید (3).

 افزایش یا اصلاح آگاهی، باعث نگرش مثبت در افراد شده و نگرش قابل تبدیل به رفتار و عملکردی است که به ارتقای سلامت فرد و جامعه کمک می­کند. بنا بر این نقص یا فقدان آگاهی در کنار نگرش غلط، موجب بروز مشکلات رفتاری در نوجوانان خواهد شد (2). پژوهش حاضر مشخص می­کند نوجوانان دارای چه سطحی از آگاهی در مورد اکستازی بوده و چه نوع نگرشی نسبت به مصرف این ماده دارند و در این گروه سنی چه عواملی در گرایش به مصرف اکستازی مهم­تر است. با توجه به این که آمار و ارقام مستندی در زمینه­ی مصرف اکستازی توسط نوجوانان در ایران وجود ندارد و میزان بروز این مورد مخصوصا در میان دانش­آموزان دبیرستانی در حال افزایش است، انجام پژوهش حاضر ضروری به نظر
می­رسد. بدیهی است در این موارد تلاش باید از مدارس آغاز شود، زیرا مدارس نقش عمده­ای را در انتقال ارزش­ها، تدوین استانداردها و دادن اطلاعات به کودکان و نوجوانان ایفا
می­کنند (2). بارها شاهد اثرات ناگوار مصرف این ماده توسط نوجوانان در بخش­های مسمومیت و اورژانس­های پزشکی بیمارستان­ها بوده­ایم و از سوی دیگر کمتر هفته­ای است که در روزنامه­ها شاهد خبرهای ناگواری از این امر نباشیم. انجام این پژوهش اطلاعات پایه را به امید داشتن جامعه­ای با نوجوانان سالم در آینده فراهم می­سازد. بنا بر این، این پژوهش به منظوربررسی آگاهی، نگرش و عملکرد نوجوانان دانش­آموز در مورد اکستازی در مراکز پیش­دانشگاهی شهر زاهدان، سال 1387 صورت گرفت.

 روش­کار

این پژوهش حاضر، یک مطالعه­ی توصیفی­تحلیلی از نوع مقطعی می­باشدکه در سال 1387 در مراکز پیش­دانشگاهی زاهدان انجام گردید. جامعه­ی پژوهش شامل نوجوانان
دانش­آموز پسر و دختر مقطع پیش­دانشگاهی زاهدان بود. حجم نمونه­ی مورد نیاز برای این مطالعه 837 نفر برآورد و از روش چندمرحله­ای تصادفی در این پژوهش استفاده شد. جهت نمونه­گیری در این پژوهش به این ترتیب اقدام گردید که در مرحله­ی اول لیست مراکز پیش­دانشگاهی روزانه از آموزش و پژوهش تهیه شد و سپس تعدادی از مراکز پیش­دانشگاهی دخترانه و پسرانه به طور تصادفی انتخاب و از بین کلاس­های این مراکز، مجددا به روش تصادفی کلاس یا کلاس­هایی برای انجام پژوهش انتخاب شدند و کل افراد هر کلاس در صورت تمایل به پرسش­نامه­ها پاسخ دادند. روش جمع­آوری اطلاعات، 3 پرسش­نامه­ی پژوهشگرساخته بود. به ابتدای پرسش­نامه­ی اول تعدادی سئوال در زمینه­ی اطلاعات جمعیت­شناختی شامل جنس، سن، رتبه­ی تولد، وضعیت اقتصادی خانواده، نوع سرپرستی، وضعیت تحصیلی، سابقه­ی مصرف سیگار در نوجوان و مصرف مواد یا داروهای غیرمجاز در افراد خانواده یا بستگان وی، اضافه گردید.

1- پرسش­نامه­ی بررسی آگاهی نوجوانان در مورد اکستازی: این پرسش­نامه میزان آگاهی نوجوانان را در مورد ماهیت، الگوهای مصرف و آثار جانبی جسمی و روانی ناشی از مصرف اکستازی می­سنجد. طراحی سئوالات آن بر اساس اطلاعات عملی موجود در مورد اکستازی انجام شده است. در این ابزار 10 سئوال با پرسش­های چهارگزینه­ای مطرح شد، به هر گزینه­ی درست نمره­ی 2 و به هر گزینه­ی نادرست نمره­ی صفر تعلق می­گرفت و آگاهی با نمرات ضعیف (6-0)، متوسط(13-7) و خوب (20-14) تقسیم­بندی شد.

2- پرسش­نامه­ی بررسی نگرش نوجوانان نسبت به مصرف و دیدگاه نوجوانان نسبت به دلایل گرایش به مصرف اکستازی: این پرسش­نامه شامل دو بخش بود که بخش اول آن به بررسی نگرش نوجوانان نسبت به مصرف اکستازی پرداخته و شامل ده عبارت در زمینه­ی مصرف اکستازی است که به صورت عبارات مثبت و منفی بیان می­شود. پاسخ گزینه­ها به صورت لیکرت پنج بخشی از کاملا موافقم تا کاملا مخالفم تنظیم و برای هر کدام از پاسخ­ها نمره­ای بین 1 تا 5 در نظر گرفته شده است. نمره­گذاری این ابزار با توجه به جهت مثبت و منفی عبارات انجام شد، به این ترتیب که انتخاب گزینه­های کاملا موافقم و موافقم در همه­ی عبارات به جز عبارات 1،6 و 10 به ترتیب 5 و 4 امتیاز داشت. انتخاب گزینه­های مخالفم و کاملا مخالفم نیز در همه­ی عبارات به جز عبارات 1، 6 و 10، به ترتیب 2 و 1 امتیاز داشت. در سه عبارت1، 6 و 10 روند امتیازدهی معکوس بود. انتخاب گزینه­ی نظری ندارم در همه­ی عبارات 3 امتیاز داشت. دامنه­ی امتیازات از 10 تا 50 بود و افراد به سه گروه به شرح زیر تقسیم شدند. الف- دارای نگرش منفی نسبت به مصرف اکستازی (20-10 امتیاز). ب- دارای نگرش خنثی نسبت به مصرف اکستازی (30-21 امتیاز).
ج- دارای نگرش مثبت نسبت به مصرف اکستازی (بیشتر از 30 امتیاز). بخش دوم پرسش­نامه به بررسی دیدگاه نوجوانان نسبت به دلایل گرایش به مصرف اکستازی می­پردازد که در این بخش دلایل گرایش به سوءمصرف مواد در 20 بند مطرح شد. امتیازات هر یک از دلایل بر حسب اهمیت به صورت
بی­اهمیت=1 امتیاز، کم­اهمیت=2 امتیاز، اهمیت متوسط=3 امتیاز و اهمیت زیاد=4 امتیاز، در نظر گرفته و در نهایت دلایل مذکور بر حسب اهمیت از دیدگاه نوجوانان به صورت فراوانی

و درصد و میانگین محاسبه گردید.

3- پرسش­نامه­ی بررسی عملکرد نوجوانان در مورد اکستازی: این پرسش­نامه شامل دو بخش بود. بخش اول شامل یک سئوال در مورد سابقه­ی مصرف اکستازی در نوجوانان بود. در صورتی که واحدهای مورد پژوهش جواب مثبت به این سئوال می­دادند، عملکرد آنان مثبت تلقی می­شد. در راهنمای
پرسش­نامه از افرادی که به سئوال فوق جواب مثبت داده بودند خواسته شده بود به 10 سئوال باز بخش دوم که به بررسی  الگوی مصرف اکستازی (سن شروع مصرف، طول مدت، نحوه­ی دسترسی، الگوها، زمان­های رایج، دفعات، میزان و نحوه­ی مصرف) می­پردازد، پاسخ دهند. برای هرکدام از موارد یادشده، فراوانی محاسبه شد. روایی پرسش­نامه­ها از طریق اعتبار محتوا توسط 5 نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده­ی پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان تعیین و پس از اعمال پیشنهادات و تغییرات لازم تایید شد. ضریب پایایی پرسش­نامه­ها از طریق آلفای کرونباخ تعیین شد. ضریب پایایی (α) برای پرسش­نامه­های آگاهی نوجوانان در مورد اکستازی و نگرش به آن به ترتیب 67/0و 89/0 محاسبه گردید. پس ازاخذ معرفی­نامه از دانشگاه و ارایه­ی آن به مراکز بهداشتی­درمانی وکسب موافقت جهت انجام پژوهش، پژوهشگر خود را به واحدهای مورد پژوهش معرفی و هدف از انجام پژوهش را بیان کرده و رضایت آنان را جهت شرکت در تحقیق جلب نمود. سپس نحوه­ی پاسخگویی به پرسش­نامه شرح داده شد و پرسش­نامه در اختیار نمونه­ها قرار گرفت. پس از جمع­آوری پرسش­نامه­ها، داده­ها با استفاده از نرم­افزارSPSS مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. برای توصیف داده­ها از جداول توزیع فراوانی و برای تحلیل آن­ها از آزمون تحلیل واریانس و ضریب همبستگی استفاده شد.

نتایج

به میزان 4/64 درصد از واحدهای پژوهش، پسر و 6/35 درصد دختر بودند. سطح تحصیلاتپدر در 4/20 درصد نمونه­ها در حد دیپلم، 13درصد دانشگاهی و 5/21 درصد بی­سواد بودند. سطح تحصیلاتمادر در 1/15درصد نمونه­ها دیپلم، 3/4 درصد دانشگاهی و 5/35 درصد بی­سواد بودند. بیشترین درصد پدران (3/33درصد) شغل آزاد، 8/29 درصد کارمند و 5/7 درصد بی­کار و هم­چنین86 درصد مادران خانه­دار بودند. وضعیت اقتصادی در بیشترین درصد نمونه­ها (8/68درصد) متوسط و در 3/4 درصد، ضعیف می‌باشد.1/88 درصد
دانش­آموزان با پدر و مادر خود زندگی می­کردند. 5/64 درصد از دانش­آموزان سابقه­ی مصرف مواد مخدر در خانواده را داشتند. 6 درصد از دانش­آموزان سابقه­ی مصرف سیگار را عنوان می­کردند. نتایج پژوهش در زمینه­ی آگاهی
دانش­آموزان نشان می­دهد که بیش از نیمی از دانش­آموزان از آگاهی خوب و تنها کمتر از 3 درصد از آگاهی ضعیف برخوردار بودند (جدول 1).آزمون مجذورخی نشان داد که بین جنس و میزان آگاهی در مورد اکستازی ارتباط معنی­داری وجود دارد که 1/70 درصد پسران از سطح آگاهی خوبی برخوردار بودند که این میزان در دختران 3/42 درصد بوده است (001/0>P).

آزمون مجذور خی نشان داد بین سطح آگاهی دانش­آموزان در مورد اکستازی و وضعیت اقتصادی ارتباط  معنی­داری وجود دارد، درصد بیشتری از دانش­آموزانی که وضعیت اقتصادی خوب یا متوسط داشته­اند، از سطح آگاهی بهتری برخوردار بودند (001/0>P).بین سطح آگاهی دانش­آموزان در مورد اکستازی و نوع سرپرستی ارتباط معنی­داری وجود دارد، درصد بیشتری از دانش­آموزان دارای سطح آگاهی خوب و متوسط با پدر و مادر زندگی می­کنند (001/0=P). آزمون مجذور خی نشان داد که بین سطح آگاهی دانش­آموزان در مورد اکستازی و مصرف مواد مخدر در خانواده ارتباط
معنی­داری وجود دارد و 45 درصد دانش­آموزانی که سابقه­ی مصرف مواد مخدر در خانواده نداشتند از آگاهی خوب برخوردار بودند (001/0>P). نتایج پژوهش در زمینه­ی نگرش دانش­آموزان نشان می­دهد که4/77 درصد از دانش­آموزان از نگرش خنثی و تنها 7/9 درصد از نگرش منفی برخوردار بودند (جدول 1).آزمون مجذورخی نشان داد بین نگرش پسران و دختران در مورد اکستازی ارتباط معنی­داری وجود دارد و درصد بیشتری از دختران نسبت به پسران دارای نگرش منفی در مورد این ماده هستند (001/0>P). بین نگرش دانش­آموزان در مورد اکستازی و وضعیت اقتصادی ارتباط معنی­داری وجود دارد و درصد بیشتری از دانش­آموزان دارای نگرش منفی، وضعیت اقتصادی خوب یا متوسط دارند(019/0>P). آزمون مجذور خی نشان داد بین سطح آگاهی دانش­آموزان در مورد اکستازی و نوع سرپرستی ارتباط معنی­داری وجود ندارد و در هر دو گروه دانش­آموزان که با پدر و مادر و سایر اقوام زندگی می­کنند، 9 درصد دارای نگرش منفی نسبت به مصرف این ماده هستند (27/0<P). آزمون مجذور خی نشان داد بین نگرش دانش­آموزان در مورد اکستازی و مصرف مواد مخدر در خانواده اختلاف معنی­داری وجود دارد و 11 درصد از دانش­آموزان دارای نگرش منفی، سابقه­ی مصرف مواد مخدر در خانواده داشته­اند (001/0>P). نتایج پژوهش در زمینه­ی عملکرد دانش­آموزان نشان می­دهد که100 درصد
دانش­آموزان سابقه­ی مصرف اکستازی را نداشتند (جدول 1).

جدول شماره 1- توزیع فراوانی آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان پیش­دانشگاهی شهر زاهدان در زمینه­ی اکستازی سال 1387

بحث و نتیجه­گیری

بر اساس نتایج، سطح آگاهی در مورد اکستازی در بیش از نیمی از واحدها (60%) خوب است و 37 درصد از آن­ها نیز دارای آگاهی متوسط در مورد این ماده می­باشند. نتایج پژوهش حاضر با یافته­های تحقیقات والیانی[1] همخوانی دارد. در پژوهش یاد شده، مشخص شد سطح آگاهی اغلب نوجوانان از خطرات و عوارض سوءمصرف اکستازی متوسط و یا خوب است. آزمون مجذور خی نشان داد که بین سطح آگاهی پسران و دختران در مورد اکستازی اختلاف معنی­داری وجود دارد و درصد بیشتری از دختران نسبت به پسران دارای سطح آگاهی خوب در مورد این ماده هستند (8). نتایج پژوهش حاضر با یافته­های تحقیق گاما[2] و همکارانش همخوانی ندارد. آن­ها دریافتند سطح آگاهی نوجوانان در مورد مواد غیرمجاز از جمله اکستازی از لحاظ آماری، در دو جنس تفاوتی ندارد. جهت تعیین آگاهی نوجوانان در مورد اکستازی بر حسب ارزیابی نوجوان از وضعیت اقتصادی خانواده، آزمون مجذور خی ارتباط معنی­داری را بین آگاهی نوجوانان در مورد اکستازی و ارزیابی نوجوان از وضعیت اقتصادی خانواده­ی خویش نشان داد، آگاهی نوجوانانی که وضعیت اقتصادی خانواده خود را در حد متوسط یا خوب ارزیابی کرده بودند، بیش از نوجوانانی بود که ارزیابی آن­ها از وضعیت اقتصادی خانواده­شان ضعیف بوده است (9). یافته­های پژوهش حاضر با نتایج تحقیقات یزدان­دوست و همکاران که دریافتند مصرف مواد در
خانواده­هایی با وضعیت اقتصادی ضعیف یا عالی بیشتر از خانواده­های دارای وضعیت اقتصادی متوسط است، همخوانی ندارد. ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال 1385 وضعیت اقتصادی اغلب مصرف­کنندگان اکستازی را در ایران خوب گزارش کرده است (7). بین سطح آگاهی دانش­آموزان در مورد اکستازی و نوع سرپرستی اختلاف معنی­داری وجود دارد و درصد بیشتری از دانش­آموزان دارای سطح آگاهی خوب (5/65 درصد) و متوسط (6/34 درصد) با پدر و مادر زندگی می­کنند. نتایج نشان داد بین سطح آگاهی دانش­آموزان در مورد اکستازی و مصرف مواد مخدر در خانوادهاختلاف معنی­داری وجود دارد. در نوجوانانی که سابقه­ی مصرف مواد مخدر را در خانواده ندارند، 45 درصد سطح آگاهی خوب و در نوجوانانی که مصرف مواد مخدر در خانواده دارند، 5/7 درصد آگاهی خوب دارند که نتایج پژوهش حاضر با یافته­های تحقیقات معاشری همخوانی دارد (7).

بیشترین درصد پاسخ­های صحیح به سئوالات آگاهی، به ترتیب به سئوالات زیر بوده است: اگر فرد مصرف­کننده اکستازی همزمان از مواد یا داروهای غیرمجاز دیگر استفاده کند، چه خطری او را تهدید می­کند؟ (4/78% پاسخ درست) حافظه و قدرت تمرکز افرادی که اکستازی مصرف می­کنند، به چه صورت تغییر می­کند؟( 77% پاسخ درست) اکستازی (اکس) چیست؟ (8/76% پاسخ درست). نتایج نشان می­دهد که اکثر واحدها (4/77%) نسبت به مصرف اکستازی، نگرش خنثی دارند. این نتیجه با یافته­های تحقیق دی­آلمدیا[3] و آرجوسیلوا[4] همخوانی ندارد. در پژوهش آن­ها اکثر واحدها (3/67%) نسبت به مصرف اکستازی نگرش مثبت داشتند. عدم همخوانی موجود ممکن است به دلیل آن باشد که پژوهش، تنها روی مصرف­کنندگان اکستازی انجام شد. آزمون خی بین نگرش پسران و دختران در مورد مصرف اکستازی، ارتباط معنی­داری را نشان داد و درصد بیشتری از دختران (1/12%) نسبت به مصرف اکستازی دارای نگرش منفی بودند. این نتایج با نتایج سیدفاطمی همخوانی دارد (11). آزمون خی دو ارتباط
معنی­داری را بین نگرش دانش­آموزان در مورد اکستازی و ارزیابی نوجوان از وضعیت اقتصادی خانواده­ی خویش نشان داد و درصد نوجوانانی که وضعیت اقتصادی خانواده­ی خود را عالی یا خوب و یا متوسط ارزیابی کرده بودند، بیش از نوجوانانی بود که ارزیابی آن­ها از وضعیت اقتصادی خانواده­شان ضعیف بوده است. یافته­های پژوهش حاضر با نتایج یزدان­دوست و منصور که دریافتند مصرف و نگرش مثبت نسبت به مواد مخدر در خانواده­هایی که وضعیت اقتصادی ضعیف یا عالی دارند بیشتر از کسانی است که وضعیت اقتصادی متوسط دارند، همخوانی ندارد (10،12). نتایج نشان داد که بین نگرش دانش­آموزان در مورد اکستازی با نوع سرپرستی در خانواده­ی آن­ها، ارتباط معنی­داری وجود دارد. 72 درصد دانش­آموزانی که با پدر و مادر زندگی می­کردند، نگرش منفی نسبت به این ماده داشتند. سپرده بیان کرده است که فقط عامل زندگی با پدر و مادر موجب در امان ماندن نوجوان از خطر گرایش به سوءمصرف مواد نخواهد شد. زیرا عوامل درون خانواده مانند ازهم­گسیختگی خانوادگی، وجود مشکلات، روابط خانوادگی ضعیف، پرخاشگری یا بی­تفاوتی والدین، انعطاف­پذیری کم در تصمیم­گیری و حل کشمکش­ها و عدم وابستگی فرد به نهاد خانواده در این امر دخیل هستند. نتایج پژوهش حاضر با یافته­های این محققین همخوانی دارد (13). یافته­ها نشان داد که بین نگرش دانش­آموزان در مورد اکستازی با سابقه­ی مصرف مواد در خانواده ارتباط معنی­داری وجود دارد. یزدان­دوست بر تاثیر اعتیاد والدین بر بروز سوءمصرف مواد در فرزندانشان تاکید نموده و بیان می­کند زمانی که والدین مواد مخدر مصرف
می­کنند، احتمال بیشتری وجود دارد که فرزندان­شان نیز به این امر گرایش بیشتر داشته باشند. نتایج پژوهش حاضر با یافته­های این محققین همخوانی دارد (10). یافته­های پژوهش در رابطه با تعیین عملکرد دانش­آموزان در مورد اکستازی بر حسب جنس، ارزیابی نوجوان از وضعیت اقتصادی خانواده، نوع سرپرستی و سابقه­ی مصرف مواد در خانواده نشان داد که عملکرد 100 درصد نوجوانان، منفی می­باشد و هیچ­کدام از نمونه­ها مصرف این ماده را نداشته­اند. مطالعات جاکوبسن[5]  و همکاران نشان داد 3/4 درصد از دانش­آموزان کلاس هشتم، 6/6 درصد از کلاس دهمی­ها و 5/10 درصد از دانش­آموزان سال آخر دبیرستان، حداقل یک بار در زندگی خود مصرف اکستازی را تجربه کرده­اند. یافته های مذکور با نتایج پژوهش حاضر همخوانی ندارد (14). ستاد مبارزه با مواد مخدر ایران آمار مصرف­کنندگان اکستازی را در سال 1380، بیش از 40000 نفر ذکر کرده، تاکید می­نماید که اکثر آن­ها را
دانش­آموزان و نوجوانان تشکیل می­دهند (7). بارونی نیز در مطالعه­ای که در کافی­شاپ­های مناطق یک تا پنج تهران انجام داد، دریافت حدود 20 درصد از افراد 15 تا 25 ساله­ی مراجعه کننده به این اماکن، مصرف­کننده­ی اکستازی هستند. بر طبق پژوهش­های انجام شده اکثر مصرف­کنندگان اکستازی در جهان در گروه سنی 18 تا 25 سال و پس از آن در گروه سنی 12 تا 17 سال قرار دارند (16). در راستای پاسخگویی به فرضیه­ی پژوهش که آگاهی، نگرش و عملکرد نوجوانان دانش­آموز در مورد اکستازی با متغیرهای جنس، وضعیت اقتصادی خانواده، نوع سرپرستی و سابقه­ی مصرف مواد در خانواده ارتباط دارد یا نه، یافته­های پژوهش ارتباط معنی­داری را بین سطح آگاهی، نگرش و عملکرد دانش­آموزان در مورد اکستازی و جنسیت دانش­آموز، ارزیابی نوجوان از وضعیت اقتصادی خانواده، نوع سرپرستی و سابقه­ی مصرف مواد در خانواده نشان داد. نتایج بررسی پرسش­نامه­ی مهم­ترین دلایل گرایش به مصرف اکستازی از دیدگاه نوجوانان کدامند، نشان داد که از دیدگاه نوجوانان، به ترتیب نوع فرهنگ خانواده­ها (6/65%)، تشویق یا توصیه­ی همسالان و دوستان (2/58%)، نقص در ایمان و اعتقادات مذهبی نوجوان (7/53%) و عدم آگاهی خود فرد (53%) دارای اهمیت زیاد می­باشند. نتایج پژوهش حاضر با مطالعات وانگ[6] و همکاران که دریافتند همسالانی که خود مصرف­کننده­ی داروها و مواد غیرمجاز هستند، موجب تقویت رفتار سوءمصرف در نوجوانان می­شوند و تاثیر گروه همسالان و دوستان در بروز و ادامه­ی سوءمصرف مواد مهم­تر از نقش خانواده و تاثیر والدین است، همخوانی دارند (1). یافته­های پژوهش نشان داد با وجود این که سطح آگاهی اکثر نوجوانان در مورد اکستازی متوسط و خوب است، از دیدگاه بیش از نیمی از آن­ها، عدم آگاهی فرد، یکی از مهم­ترین دلایل گرایش به مصرف اکستازی ذکر شده است. بنا بر این پیشنهاد می­شود که آموزش­های غیررسمی به صورت­های مختلف تبلیغاتی مانند پیام­های کوتاه، پوستر و نماهنگ با استفاده از تلویزیون­های نصب شده در اماکن عمومی و یا نصب در جایگاه­های مخصوص تبلیغات در سطح شهر و با استفاده از وجود هنرمندان و قهرمانان ملی و ورزشی در جهت افزایش آگاهی عمومی اجرا شود. در تدوین محتوا یا اجرای این برنامه­ها پرستاران کودکان یا پرستاران بهداشت جامعه و روان­پرستاران می­توانند نقش موثری داشته باشند. به منظور تاثیر بیشتر برنامه­های پیشگیری از مصرف مواد برای نوجوانان، از خود آن­ها به ویژه پسران در اجرا و حتی طراحی برنامه­ها استفاده شود. هم­چنین در مورد شیوه­های آموزش­های رسمی و غیررسمی در زمینه­ی پیشگیری از مصرف مواد، از نظرات نوجوانان استفاده شود. برنامه­های غنی­سازی اوقات فراغت در هر دو جنس با تاکید بیشتر در پسران اجرا شود. در پژوهش حاضر، از دیدگاه اکثر نوجوانان نوع فرهنگ خانواده­ها، تشویق یا توصیه­ی همسالان و دوستان و نقص در ایمان و اعتقادات مذهبی به عنوان دلایل گرایش به مصرف اکستازی ذکر شده است بنا بر این پیشنهاد می­شود که برنامه­هایی جهت آموزش خانواده­ها در مورد اهمیت هویت فرهنگی و ملی و نقش مهم خانواده در این زمینه برگزار گردد و برگزاری این برنامه­ها از طریق مدارس و یا رسانه­های گروهی (به وی‍ژه تلویزیون) به طور مستمر با بهره­گیری از صاحب­نظران فرهنگی صورت گیرد. محدودیت­های این پژوهش شامل عدم تمایل دانش­آموزان به شرکت در پژوهش،تداخل با کلاس­ها و زنگ­های ورزش بود.