1
وکیل آباد، انتهای باهنر، پردیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد، خوابگاه بوستان
2
دانشیار طب خواب، شاخه طب خواب، مرکز تحقیقات روانپزشکی وعلوم رفتاری، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
10.22038/jfmh.2025.92883.3311
چکیده
زمینه و هدف: اختلال بیخوابی مزمن از شایعترین مشکلات خواب در بزرگسالان است و پیامدهای گستردهای بر عملکرد شناختی، تنظیم هیجان و سلامت جسمی دارد. مرور حاضر با هدف تلفیق مدلهای زیستی، شناختی و هیجانی بیخوابی و بررسی درمانهای نوین دارویی و غیردارویی انجام شده است. روش مرور: این مطالعه به روش مرور روایتی انجام شد. مقالات کلیدی منتشرشده در فاصله ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۵ در پایگاههای PubMed، Scopus و Google Scholar باکلیدواژههای Insomnia، CBT I، Hyperarousal و Emotion Regulation جستوجو و به صورت کیفی تحلیل شدند. یافتهها: مدلهای زیستی، سهعاملی، شناختی و هیجانی در پدیدآمدن و تداوم بیخوابی نقش دارند. CBT I بهعنوان مؤثرترین درمان مبتنی بر شواهد شناخته میشود، در حالیکه ACT I و نسخههای دیجیتال (dCBT I) افقهای جدیدی در ارتقای پایداری درمان و کاهش نرخ عود فراهم کردهاند. نتیجهگیری و کاربرد: رویکرد تلفیقی زیستی–شناختی–هیجانی و بهرهگیری از درمانهای شخصمحور و دادهمحور مبتنی بر هوش مصنوعی، جهتگیری آینده مدیریت بیخوابی مزمن را تشکیل میدهد و زمینهساز طراحی درمانهای دقیقتر و پایدارتر خواهد بود.
فتوحی اردکانی, محمدامین و حجت, سید کاوه . (1404). مروری بر مدلهای نظری و رویکردهای درمانی اختلال بیخوابی: از عصبزیستشناسی تا درمانهای شناختی–رفتاری نوین. مجله اصول بهداشت روانی, (), -. doi: 10.22038/jfmh.2025.92883.3311
MLA
فتوحی اردکانی, محمدامین , و حجت, سید کاوه . "مروری بر مدلهای نظری و رویکردهای درمانی اختلال بیخوابی: از عصبزیستشناسی تا درمانهای شناختی–رفتاری نوین", مجله اصول بهداشت روانی, , , 1404, -. doi: 10.22038/jfmh.2025.92883.3311
HARVARD
فتوحی اردکانی, محمدامین, حجت, سید کاوه. (1404). 'مروری بر مدلهای نظری و رویکردهای درمانی اختلال بیخوابی: از عصبزیستشناسی تا درمانهای شناختی–رفتاری نوین', مجله اصول بهداشت روانی, (), pp. -. doi: 10.22038/jfmh.2025.92883.3311
CHICAGO
محمدامین فتوحی اردکانی و سید کاوه حجت, "مروری بر مدلهای نظری و رویکردهای درمانی اختلال بیخوابی: از عصبزیستشناسی تا درمانهای شناختی–رفتاری نوین," مجله اصول بهداشت روانی, (1404): -, doi: 10.22038/jfmh.2025.92883.3311
VANCOUVER
فتوحی اردکانی, محمدامین, حجت, سید کاوه. مروری بر مدلهای نظری و رویکردهای درمانی اختلال بیخوابی: از عصبزیستشناسی تا درمانهای شناختی–رفتاری نوین. مجله اصول بهداشت روانی, 1404; (): -. doi: 10.22038/jfmh.2025.92883.3311
)