عوامل تسهیل کننده و بازدارنده ی رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی براساس نظریه های ضمنی مردم ایران: نقش سود و زیان ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 Ph.D. student in educational psychology, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.

2 Associate professor, Department of Psychology, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.

3 Professor, Department of Psychology, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.

چکیده

مقدمه: در این پژوهش به بررسی عوامل تسهیل­ کننده و بازدارنده­ ی رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی با توجه به نقش سود و زیان­های هر یک از این رفتارها پرداخته شد.
روش ­کار: پژوهش حاضر در چارچوب روش­های کیفی و از نوع پدیدار شناسی بود. به منظور گردآوری داده­ها از مصاحبه ساختاریافته سود برده شد. سپس اطلاعات حاصل از مصاحبه با روش تحلیل محتوای آشکار در طی سه مرحله فرایند پیاده­سازی وکدگذاری باز، کدگذاری محوری، و کدگذاری انتخابی تحلیل شدند. افراد شرکت­کننده در پژوهش شامل 222 نفر (121 نفر دانش­آموز دبیرستانی مقطع متوسطه دوم 16 تا 19 ساله و 101 نفر بزرگسال20 تا 52 ساله) از استان­های خوزستان، لرستان، همدان، مازندران، تهران، اراک، شیراز، اصفهان، خراسان رضوی، ایلام،کرمانشاه، و کردستان بودند که با استفاده از روش نمونه­ گیری در دسترس انتخاب شدند. 
یافته ­ها: نتایج حاصل از تحلیل محتوای مصاحبه ­ها نشان داد که بر اساس نظریه­ های ضمنی مردم ایران، عامل سود­ها (سود روان­شناختی و سود موقعیتی) و عامل زیان­ها (زیان روانشناختی و زیان موقعیتی) نقش مهمی در تسهیل و بازداری انجام هر یک از رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی دارند. برپایه یافته ­ها می­توان گفت که عامل سود (روانشناختی- موقعیتی) و زیان (روانشناختی- موقعیتی) نقش مهمی در احتمال شکل­ گیری و بروز رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی و بازداری یا پیش­گیری از آن­ها در موقعیت­های گوناگون کاری، تحصیلی، اجتماع، و زندگی دارند.  
نتیجه ­گیری: 
ر مجموع، یافته‌های پژوهش بینش جدیدی در مورد نقش سود و زیان به‌عنوان عوامل کنترل کننده وقوع یا عدم وقوع رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی در موقعیت‌های مختلف به دست می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. Gray K, Graham J. Atlas of moral psychology. New York: Guilford; 2018.
  2. Sunar D. The psychology of morality. Online Readings on Psychology and Culture 2(1). [cited 2018]. Available from: https://doi.org/10.9707/2307-0919.1012.
  3. Ropiak DJ. Commentary on ethics and morality. Lane T. (editor). 2019. Available form: https://www.researchgate.net/profile/Dariusz_Ropiak3/publication/279685427_Commentary_on_Ethics_and_Morality/links/5dbc23f9a6fdcc2128f6bd29/Commentary-on-Ethics-and-Morality
  4. Ellemers N. Morality and the regulation of social behavior: Groups as moral anchors. East Sussex, United Kingdom: Psychology Press; 2017: 14.
  5. Kish-Gephart JJ, Harrison DA, Treviño LK. Bad apples, bad cases, and bad barrels: meta-analytic evidence about sources of unethical decisions at work. J Appl Psychol 2010; 95(1): 1.
  6. Tonus H, Oruç İ. Unethical behaviors and their management in human resource management: A content analysis of a company's personnel regulation. J Bus Ethics 2012; 5(10): 173-81.
  7. Kaptein M. Understanding unethical behavior by unraveling ethical culture. Hum Relat 2011; 64(6): 843-69.
  8. Eisenberg N. Empathy related responding link with self-regulation, moral judgment and moral behavior. Herzliy a Symposium Forgiveness and Self-Forgiving 2001; 4(2): 107-26.
  9. Rai TS, Holyoak KJ. Exposure to moral relativism compromises moral behavior. J Exp Soc Psychol 2013; 49 (6): 995-1001.
  10. Treviño LK, Den Nieuwenboer NA, Kish-Gephart JJ. (UN) Ethical behavior in organizations. Annu Rev Psychol 2014; 65: 635-60.
  11. Varghese B, Mano Raj DS. Psycho-Social determinants of morality: A comprehensive review of the factors of moral information processing. The international journal of humanities and social studies 2014; 2(5): 131-5.
  12. Heinrichs K, Oser F, Lovat T. Handbook of moral motivation: Theories, models, applications. 2013.
  13. Cheng C. The predictive effects of self-esteem, moral self, and moral reasoning on delinquent behaviors of Hong Kong young people. Int J Criminol Sociol 2014; 3: 133-45.
  14. Batson CD, Thompson ER. Why don't moral people act morally? Motivational considerations. Curr Dir Psychol Sci 2001; 10(2): 54-7.
  15. Treviño LK, Weaver GR, Reynolds SJ. Behavioral ethics in organizations: A review. J management 2006; 32(6):951-90.
  16. Hardy SA, Bean DS, Olsen JA. Moral identity and adolescent prosocial and antisocial behaviors: Interactions with moral disengagement and self-regulation. J Youth Adolesc 2015; 44(8): 1542-54.
  17. Trevino LK, Youngblood SA. Bad apples in bad barrels: A causal analysis of ethical decision-making behavior. J Appl Psychol 1990; 75(4): 378.
  18. Blasi A. Bridging moral cognition and moral action: A critical review of the literature. Psychol Bull 1980;
    88(1): 1.
  19. Damon W, Colby A. Education and moral commitment. J Moral Educ 1996; 25(1): 31-7.
  20. Weber J, Gillespie J. Differences in ethical beliefs, intentions, and behaviors: The role of beliefs and intentions in ethics research revisited. Bus Soc 1998; 37(4): 447-67.
  21. Shabani Z. [Meta-analysis of moral development in research conducted during the years 2007-2009]. Biannual journal of University Textbooks; Research and Writting2012; 16: 42-81. (Persian)
  22. Gino F. Understanding ordinary unethical behavior: Why people who value morality act immorally. Curr Opin Behav Sci 2015; 3: 107-11.
  23. Weitz E, Vardi YO. Understanding and managing misbehavior in organizations. 21st Century Management: A reference handbook. Thousand Oaks: Sage; 2008.
  24. Narayanan J, Ronson S, Pillutla MM. Groups as enablers of unethical behavior: The role of cohesion on group member actions. In Ethics in groups. Bingley, UK: Emerald Group Publishing Limited; 2006.
  25. Lowry R, Peterson M. Cost-benefit analysis and non-utilitarian ethics. Polit Philos Econ 2012; 11(3): 258-79.
  26. Bennis WM, Medin DL, Bartels DM. The costs and benefits of calculation and moral rules. Perspect Psychol Sci 2010; 5(2): 187-202.
  27. Zerbe RO. The consent justification for benefit-cost analysis. J Benefit Cost Anal 2020; 11(2): 31940.
  28. Kosovich JJ, Hulleman CS, Barron KE, Getty S. A practical measure of student motivation: Establishing validity evidence for the expectancy-value-cost scale in middle school. J Early Adolesc 2015; 35: 790-816.
  29. Eggen PD, Kauchak DP. Educational psychology: Windows on classrooms. 8th ed. New Jersey: Pearson Education; 2019.
  30. Wigfield A, Cambria J. Expectancy-value theory: Retrospective and prospective. In the decade ahead: Theoretical perspectives on motivation and achievement. Bingley, UK: Emerald Group Publishing Limited; 2010.
  31. Grady MP. Qualitative and action research: A practitioner handbook. Bloomington: Phi Delta Kappa Educational Foundation; 1998.
  32. Sternberg RJ, Lubart TI. Wisdom and creativity. In: Birren JE, Schaie KW. (editors). Handbook of the psychology of aging. Cambridge: Academic Press; 2001:500-22.
مجله اصول بهداشت روانی
دوره 24، شماره 3
خرداد و تیر 1401
صفحه 195-212

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار