سواد سلامت، وضعیت هیجانی منفی و رفتارهای خودمراقبتی در بیماران دیالیزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روان‌شناسی، دانشکده‌ی روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران

2 گروه روان شناسی، دانشکده ی روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران

3 مرکز تحقیقات روان پزشکی و علوم رفتاری، دانشگاه علوم پزشکی مشهد

چکیده

مقدمه: بیماران مبتلا به نارسایی کلیه که سواد سلامت پایین دارند در معرض خطر بیشتری برای رفتارهای خودمراقبتی نامطلوب و نتایج منفی سلامت هستند. هدف پژوهش حاضر برآورد شیوع سواد سلامت پایین، تفاوت در حالات هیجانی منفی و رفتارهای خودمراقبتی بر حسب سطوح سواد سلامت و آزمون نقش واسطه‌ای هیجان‌های منفی در رابطه‌ی بین سواد سلامت و خودمراقبتی در بیماران تحت درمان دیالیز بود.  
روش‌کار: در این مطالعه‌ی مقطعی، 240 بیمار با تشخیص مراحل انتهایی نارسایی کلیه در مراکز دیالیز وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران به روش نمونه‌گیری هدفمند از اسفند 1392 تا خرداد 1393انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل معاینه‌ی مختصر وضعیت روانی، فرم کوتاه پرسش‌نامه‌ی سواد سلامت بزرگسالان و مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس 21 آیتمی  و زیرمقیاس خودمراقبتی رفتارهای خودمدیریتی بود.
یافته‌ها: میزان 25 درصد آزمودنی‌ها سواد سلامت پایین، 2/65 درصد سواد سلامت کافی و 8/9 درصد سواد سلامت مرزی داشتند. افسردگی، اضطراب، استرس و رفتارهای خودمراقبتی از لحاظ سطوح سواد سلامت تفاوت معنی‌داری داشتند (به ترتیب 001/0P

کلیدواژه‌ها


1.Collins AJ, Foley RN, Herzog C, Chavers B, Gilbertson D, Ishani A, et al. United States   Renal Data System 2008 Annual Data Report Abstract. Am J Kidney Dis 2009; 53(suppl 1): S1-374.
2.Hosseinpanah F, Kasraei F, Nassiri AA, Azizi F. High prevalence of chronic kidney disease in Iran: A large population-based study. BMC Public Health 2009; 9: 44.
3.Mahdavizadeh M, Zamyadi M, Nafar M. Assessment of management and treatment responses in haemodialysis patients from Tehran province, Iran. Nephrol Dial Transplant 2008; 23(1): 288-93.
4.Abdel-Kader K, Unruh ML, Weisbord SD. Symptom burden, depression and quality of life in chronic and end-stage kidney disease. Clin J Am Soc Nephrol 2009; 4: 1057-64.
5.Chilcot J, Wellsted D, Da Silva-Gane M, Farrington K. Depression on dialysis. Nephron Clin Pract 2008; 108: 256-64. 6.Li H, Jiang YF, Lin CC. Factors associated with self-management by people undergoing hemodialysis: A descriptive study. Int J Nurs Stud 2014; 51(2): 208-16. 
7.Cordasco KM, Asch SM, Franco I, Mangione CM. Health literacy and English language comprehension among older inpatients at an urban safety-net hospital. J Health Hum Serv Adm 2009; 32(1): 30-50.
8.Institute of Medicine. Health literacy: A prescription to end confusion. Washington, DC: National Academies; 2004.
9.DeWalt DA, Berkman ND, Sheridan S, Lohr KN, Pignone MP. Literacy and health outcomes. A systematic review of the literature. J Gen Intern Med 2004; 19:1228-39.
10.Berkman ND, Sheridan SL, Donahue KE, Halpem DJ, Crotty K. Low health literacy and health outcomes: an updated systematic review. Ann Intern Med 2011; 155: 97-107.
11.Brega AG, Ang A, Vega W, Jiang L, Beals J, Mitchell CM, et al. Mechanisms underlying the relationship between health literacy and glycemic control in American Indians and Alaska Natives.. Special Diabetes Program for Indians Healthy Heart Demonstration Project. Patient Educ Couns 2012; 88(1): 61-8. 
12.Paasche-Orlow MK, Wolf MS. The causal pathways linking health literacy to health outcomes. Am J Health Behav 2007; 31(Suppl 1): S19-26.
13.Von Wagner C, Steptoe A, Wolf MS, Wardle J. Health literacy and health actions: A review and a framework from health psychology. Health Educ Behav 2009; 36: 860-77.

14.Sarkar U, Fisher L, Schillinger D. Is self-efficacy associated with diabetes self-management across race/ethnicity and health literacy? Diabetes Care 2006; 29(4): 823-9.

15.Federman AD, Wisnivesky JP, Wolf MS, Leventhal H, Halm EA. Inadequate health literacy is associated with suboptimal health beliefs in older asthmatics. J Asthma 2010; 47(6): 620-6.
16.Devraj R, Gordon EJ. Health literacy and kidney disease: Toward a new line of research. Am J Kidney Dis 2009; 5(5): 884-9.
17.Folstein MFFolstein SEMcHugh PR.  Mini-mental state. A practical method for grading the cognitive state of patients for the clinician. J Psychiatr Res 1975; 12(3):189-98.
18.Buttaro TM, Znavorian S, Dick K. Clinical management of patients in subacute and long-term care settings. USA: Elsevier; 2006.
19.Seyedian M, Falah M, Nourouzian M, Nejat S, Delavar A, Ghasemzadeh H.A. Validity of the Farsi version of mini-mental state examination. Journal of medical council of Iran 2008; 25: 408-14.
22.Lovibond SH, Lovibond PF. Manual of the DASS. 2nd ed. Sydney: Sydney Psychology Foundation; 1995.
23.Besharat MA. [Psychometric properties of Depression Anxiety Stress Scale (DASS-21) in clinical and general population]. Research Report. University of Tehran, 2005. (Persian)
24.Curtin RB, Walters BAJ, Schatell D, Pennell P, Wise M, Klicko K. Self-efficacy and self-management behaviors in patients with chronic kidney disease. Adv Chronic Kidney Dis 2008; 15(2): 191-205.
25.Acquadro C, Conway K, Hareendran A, Aaronson N. European Regulatory Issues and Quality of Life Assessment (ERIQA) Group: Literature review of methods to translate health-related quality of life questionnaires for use in multinational clinical trials. Value Health 2008; 11(3): 509-21. 
26.McKinnon DP, Fairchild AJ, Fritz MS. Mediation analysis. Ann Rev Psychol 2007; 58: 593-614.
27.Tehrani-Banihashemi A, Amirkhani M, Haghdust A, Alavian M, Asgharifard H, Baradaran H, et al. Health literacy in five provinces of the country and its determinants. Strides in development of medical education 2007; 1: 1-9.
28.Reisi M. [A survey on health literacy among elderly in Isfahan in 2011]. Isfahan: Isfahan University of Medical Sciences; 2011. (Persian)
29.Kalichman SC, Rompa D. Functional health literacy is associated with health status and health-related knowledge in people living with HIV-AIDS. J AIDS 2000; 25(4): 337.
30.Gordon MM, Hampson R, Capell HA, Madhok R. Illiteracy in rheumatoid arthritis patients as determined by the Rapid Estimate of Adult Literacy in Medicine (REALM) score. Rheumatology (Oxford) 2002; 41: 750-4.
31.Lin EH, Katon W, Von Korff M, Rutter C, Simon GE, Oliver M, et al. Relationship of depression and diabetes self-care, medication adherence, and preventative care. Diabetes Care 2004; 27: 2154-60.
32.Gonzalez JS, Safren SA, Cagliero E, Wexler DJ, Delahanty L, Wittenberg E, et al. Depression, self-care, and medication adherence in type 2 diabetes: Relationships across the full range of symptom severity. Diabetes Care 2007; 9: 2222-7.
33.Blakeley C,Blakemore A, Hunter C, Guthrie E, Tomenson B, Dickens C.Does anxiety predict the use of urgent care by people with long term conditions? A systematic review with meta-analysis. J Psychosom Res 2014; 77(3): 232-9.