بررسی برخی از اختلالات حرکتی ناشی از داروهای نورولپتیک درجانبازان بستری در بیمارستان تخصصی اعصاب و روان ایثار اردبیل در سال 1384

عوارض داروئی، چهارمین تا ششمین علت مرگ و میر را در ایالات متحده آمریکا تشکیل می دهد و هزینه درمان این عوارض سالانه چهار میلیارد دلار به بیمارستان ها تحمیل می کند. برخی از این عوارض که با داروهای نورولپتیک بروز می کند، گاها کشنده بوده و یا غیر قابل برگشت می باشد و بیمار مجبور است که این عوارض را تا آخر عمر تحمل کند. اکثر این عوارض قابل شناسایی و پیشگیری است و با پایش منظم می توان از تشدید آن پیشگیری کرد.
مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی است که به بررسی و توصیف اختلالات حرکتی ناشی از داروهای نورولپتیک در جانبازان بستری در بیمارستان تخصصی اعصاب و روان ایثار اردبیل می‌پردازد. نمونه‌های مورد مطالعه در این پژوهش شامل همه 160 جانبازی بودند که در طول سال 1384 در یکی از بخش های اعصاب و روان ایثار اردبیل بستری بودند. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه دو قسمتی است که قسمت اول شامل مشخصات فردی و اجتماعی و قسمت دوم، اختلالات حرکتی ناشی از داروهای آنتی‌سایکوتیک را می‌سنجد. این پرسشنامه توسط محقق از دو پرسشنامه SARS (مقیاس سنجش سمپسون، آنگوس) و AIMS (مقیاس حرکات غیر ارادی نابهنجار) تهیه شده است. در تجزیه و تحلیل داده‌ها برای مقایسه اختلالات حرکتی در گروه‌های سنی مختلف، طول مدت مصرف دارو و درصد جانبازی از آزمون آماری مجذورکای استفاده شد. همچنین برای تعیین ارتباط بین سن و نمره کلی اختلالات حرکتی از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.
نتایج: یافته‌های پژوهش نشان داد که همه جانبازان مورد پژوهش حداقل یک علامت مربوط به اختلالات حرکتی ناشی از داروهای نورولپتیک را داشتند( 23 نفر (4/14 درصد) 1 تا 3 علامت، 58 نفر (3/36 درصد) 4 تا 6 علامت، 56 نفر (35 درصد) 7 تا 9 علامت و23 نفر بقیه (4/14 درصد) 10 تا 13 علامت داشتند). در بررسی جزء به جزء اختلالات حرکتی مشخص شد، که بیشترین علامت (9/76%) یافت شده علامت تغییر حالت چهره و کمترین علامت (5/22%) گزارش شده افزایش ترشح بزاق می‌باشد. همچنین یافته‌های پژوهش نشان داد که، ارتباط معنی‌داری بین نمره کلی اختلالات حرکتی و سن جانبازان مورد پژوهش وجود داشت (01/0= P)، ولی بین اختلالات حرکتی با درصد جانبازی و یا سال های مصرف دارو ارتباط معنی‌داری یافت نشد.
بحث: با توجه به یافته‌های پژوهش پیشنهاد می شود که در پرونده جانبازان یک نمونه از ابزارهای ارزیابی اختلالات حرکتی داروهای نورولپتیک موجود باشد و به صورت دوره‌ای توسط پزشک یا پرستار تکمیل شود تا بتوان با ارزیابی زودهنگام و شناسایی افراد در معرض خطر، ارایه آموزش به بیمار و اطرافیان، تغییر نوع دارو یا تقلیل دوز دارویی مصرفی به پیشگیری ثانویه اختلالات حرکتی ناشی از داروهای نورولپتیک اقدام کرد.